کرامت انسان در پرتو حقوق بین الملل زیست پزشکی

Authors

روبرتو آندورنو

roberto anderno عضو کمیته بین المللی اخلاق زیستی یونسکو محمدجعفر ساعد

mohammad-jafar saed دانشگاه شهید بهشتی

abstract

کرامت انسانی در زمره یکی از گل واژه های حقوق بشری است که انسان بدان متصف است. در واقع، این دانش واژه، وصفی است انسانی و مختص انسان که هیچ قیدی آن را مقید و هیچ شرطی آن را مشروط نمی کند. با این که این وصف انسانی از همان اوانِ حیات بشر همواره با وی و در اندیشه های اخلاقی و دینی مورد عنایت بوده است لیکن این مهم به صورت علمی و با نگاهی متفکرانه بشری بعد از تهیه و تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر 1948 مورد توجه قرار گرفت و امروزه این مقوله به نوعی جهان شمول شده و از چنان اهمیتی برخوردار گشته است که هیچ فعل انسانی نمی تواند بدون توجه بدان و در واقع بدون سازگاری با آن صورت گیرد. بدین سان، در روزگار ما، کرامت انسانی به مثابه میراث ذاتی بشری و بنیاد و شالوده آفرینش بشری به شمار می آید که تمامی رویکردهای انسانی در هر امری باید مطابق با آن باشند. از سوی دیگر، اخلاق پزشکی و نیز اخلاق زیستی با محور اخلاق در عالم پزشکی و زیست انسانی (و حتی جانوری و محیطی) از جمله مسائلی است که اعتلاء جامعه بشری و سلامت و بهداشت جسمی و روانی را مد نظر داشته و از این رهگذر رابطه تنگاتنگی با مقوله کرامت انسانی می یابد. چندان که به سهم خود بر این وصف انسانی تأمل کرده و توجه به آن را به همگان توصیه می نمایند. از دیگر سو، از آن جا که دانش واژه مزبور، وصفی مختص انسانی است، حد و مرز نمی شناسد و مرزها را درنوردیده، همگان باید در قبال آن رویکرد عنایت پیشه نمایند، به نحوی که تعدی از آن واجد واکنش و پاسخ جامعه خواهد بود و مرتکب را تا مرز طرد از اجتماع می کشاند. چنین ضرورتی برای همه گیر شدن آن، در عرصه فراملی در چارچوب اسناد بین المللی تصریح گردیده و تبلور می یابند که اعلامیه جهانی حقوق بشر و اعلامیه ژنوم انسانی و حقوق بشر در زمره این اسناد است. با این بیان در گستره مسائل زیست پزشکی، با قلمرو نوینی به نام حقوق بین الملل زیست پزشکی روبرو می شویم که با تمرکز بر مسائل زیست اخلاقی و پزشکی، عنایت به حقوق بینادین بشری و کرامت انسانی را گوشزد می نمایند؛ چندان که عنوان «اعلامیه ژنوم انسانی و حقوق بشر یونسکو» نیز تااندازه ای گویای این واقعیت است. نویسنده مقاله حاضر که خود عضو کمیته بین المللی اخلاق زیستی یونسکو است، با عنایت به مقوله کرامت انسانی در عالم اخلاق زیست پزشکی، به این دو مفهوم و رابطه نزدیک آن ها پرداخته و در این زمینه، با نگاهی دقیق به تفکیک مقوله «کرامت انسانی» اقدام و برای آن دو قسم متصور شده است. بر این اساس، نگارنده در کنار این که «کرامت فردی» را از «کرامت بشری» متمایز می داند، به این دو گزینه در اعلامیه ژنوم انسانی و حقوق بشر پرداخته و جایگاه هر یک را در این سند بین المللی تبیین می نماید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

پرتو حقوق بین الملل بر شبیه‌سازی انسان

قوت گرفتن امکان شبیه‌سازی انسان، به مفهوم تولید انسان جدید از طریق کپی ژنتیک یک انسان، نگرانی‌های اخلاقی و حقوقی فراوان در پی آورد. واکنش به این پدیده، منحصر به عرصه های ملی و قانون گذاری داخلی نماند و در سطح بین المللی نیز کوشش شد تا محدوده‌ای برای آن تعیین شود. به عنوان نخستین اقدام ضروری، سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در اسناد متعدد ممنوعیت شبیه‌سازی مولد انسان را به تصویب رساندند. در خصو...

full text

انسانی شدن حقوق محیط زیست در پرتو کرامت انسانی

حقوق بین­الملل محیط زیست از جمله شاخه­های حقوق بین­الملل است که در چند دهه قبل به خصوص از دهه 1970 رشد و توسعه یافته است. چند دهه گذشته فرایند انسانی شدن حقوق بین­الملل نیز آغاز و به شاخه­های مختلف آن تسری یافت. انسانی شدن حقوق بین­الملل ابتدا از رویکردی فرد­محور متعاقبا رویکردی بشریت­محور به خود گرفت. بدین ­معنا که بدنبال تحقق هدف­های عالی مشترک در میان کل بشریت می­باشد. حقوق بین­الملل محیط زی...

full text

توسعه حقوق بین الملل محیط زیست در پرتو آراء و رویه های قضایی بین المللی

دیوان بین المللی دادگستری و سایر مراجع قضایی و داوری بین المللی، نقش مهمی به ویژه از طریق صدور آراء و رویه های قضایی بین‌المللی در توسعه حقوق بین الملل عمومی از جمله حقوق بین الملل محیط زیست دارند، چراکه این آراء و رویه ها و نیز برخی از قضایای دیوان بین المللی دادگستری، در بردارنده اصول و قواعد حقوقی جدیدی هستند که می تواند به توسعه حقوق بین الملل محیط‌زیست، کمک شایانی نماید. با این حال، در کنا...

full text

اصول حقوق بین الملل محیط زیست در پرتو آرای مراجع حقوقی بین المللی

اصول حقوق بین الملل محیطزیست عموماً از طریق روابط مسالمت آمیز بین المللی و به وسیلۀ رویۀ قضایی بین المللی وارد حقوق بین الملل محیطزیست شدهاند. در روابط بین المللی، اختلافات امری عادی است که ممکن است از مسائل مختلف ناشی شوند . امروزه یکی از اختلافات رو به افزایش، اختلافات ناشی از محیط زیست بین المللی است که حیات بشری را تهدید می کند و به همین علت در مواردی به وسیلۀ تضمینات کیفری از محیط زیست حمای...

full text

پرتو حقوق بین الملل بر شبیه سازی انسان

قوت گرفتن امکان شبیه سازی انسان، به مفهوم تولید انسان جدید از طریق کپی ژنتیک یک انسان، نگرانی های اخلاقی و حقوقی فراوان در پی آورد. واکنش به این پدیده، منحصر به عرصه های ملی و قانون گذاری داخلی نماند و در سطح بین المللی نیز کوشش شد تا محدوده ای برای آن تعیین شود. به عنوان نخستین اقدام ضروری، سازمان های منطقه ای و بین المللی در اسناد متعدد ممنوعیت شبیه سازی مولد انسان را به تصویب رساندند. در خصو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
حقوق پزشکی

جلد ۱، شماره ۱، صفحات ۹۵-۱۱۲

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023